Diagnostyka Candida albicans czyli drożdżycy.
Prezentuję Państwu szereg metod diagnostycznych dostępnych w laboratoriach. Wszystkie one umożliwiają identyfikację zakażeń, choć niektóre z nich obarczone są sporym błedem. Postęp diagnostyki i 'reforma lecznictwa' sprawia jednocześnie trudność, że ja sam nie wiem jakie badania może zlecić lekarza a jakie możemy wykonać sami.
1. posiewy z kału, błon śluzowych, wydzielin
Próbka pochodzącą z kału lub błon śluzowych posiana zostaje na specjalne podłoże mikrobiologiczne umozliwiające wzrost drożdży. Jeset to najczęstsza metoda identyfikacji drożdżycy. Metoda ta jest rutynowo stosowana przez szereg laboratoriów, jednak hodowla prowadzona musi być przez odpowiednio długi okres (zwykle co najmniej 10 dni).
Z uwagi na fakt, iż drożdze z rodzaju Candida są naturalnym drobnoustrojem występującym u większości ludzi (jelito grube, powłoki skórne i błony śluzowe) otrzymanie pozytywnego wyniku badania posiewowego przynosi niewielką wartość diagnostyczną.
Wyjątkiem jest pozytywny wynik otrzymany z posiewu krwi. W tym przypadku, wynik wskazuje na infekcje ogólnoustrojową (np. sepsa) i wymaga natychmiastowego lecznia.
Badanie posiewowe obraczone jest sporym błędem czynników ludzkich i w dużej mierze zależy od doświadcznia personelu laboratoryjnego. Obdażone jest również sporym ryzykiem otrzymania wyników fałszywie negatywnych (na pożywce nie wyrośnie żaden mikroorganizm), jak i fałszywie pozytywnych (po posiewie kału na pożywce wyrośnie np. C.albicans, który nie koniecznie musi odpowiadać za chorobę).
2. badanie mikroskopowe krwi
Badanie bezpośrednie polegające na obserwowaniu pod mikroskopem kropli krwi pobranej od pacjenta. Umożliwia ono idetyfikacje komórek grzyba. Ograniczniem tej metody jest konieczność odpowiedniej ilości komórek drożdży we krwi. Metoda przeznaczona jest do identyfikcaji zaawansowanych stadiów kandydozy, jednak stwierdzenie obecności komórek grzyba we krwi jest bezpośrednim dowodem potwierdzającym chorobę.
Metoda wymaga sporego doświadczenia diagnosty laboratoryjnego. Często zdarzają się przypadki błednych wyników fałszywie ujemnych z uwagi na podobieństwo komórek Candida do leukocytów (komórek krwi). Z tego powodu kandydoza często identyfikowana jest również jak leukocytoza (wzrost liczby leukocytów).
3. testy ELISA
Test immunoenzymatyczny wykrywający przeciwciała przeciwko określonym gatunkom grzyba. Jest to najczęściej stosowany test diagnostyczny, z uwagi na niską cenę i przesiewowy charakter.
Test ELISA jest metodą pośrednią, wykrywającą jedynie odpowiedź immunologiczną naszego organizmu powstałą po kontakcie z antygenami grzyba. Otrzymanie wyniku pozytywnego po badaniach przeciwciał klasy IgG sugeruje, iż pacjent miał w przeszłości kontakt z danym mikroorganizmem, co oczywiście nie świadczy o trwającym zakażeniu. Przeciwciała klasy IgG na wysokim poziomie utrzymywać się mogą przez długi okres (miesięcy, a nawet lat) po ustąpieniu objawów choroby. Ponadto z uwagi na fakt, iż C.albicans jest organizmem stale występującym w przwodzie pokramowym, każdy z nas może mieć przeciwciała przeciwko temu organizmowi.
Mała wartość diagnostyczna spowodowana jest również przez niską czułość testów ELISA (szacowaną na ok. 30-40%), jak i dużą liczbę wyników fałszywie negatywnych. Coraz częściej zastępowany jest przez czulsze i bezpośrednie metody identyfikacji komórek grzyba. Do metod tych - nowej generacji należą testy genetyczne, identyfikujące DNA C.albicans.
4. test PCR
Badanie genetyczne, pozwalające na identyfikacji materiału genetycznego (DNA) grzyba. Jest to metoda bezpośrednia identyfikująca bezpośrednią obecność drożdży w badanym materiale (krew, wymaz z błon śluzowych itp.). Metoda PCR pozwala na identyfikacje pojedynczych komórek drożdży w badanym materiale, a więc bardzo wczesą fazę zakażenia. Polega ona na powieleniu określonego fragmentu DNA grzyba do ilości wystarczającej do tego aby stał się on widoczny w świetle UV.
Metoda pozwala na identyfikacje zakażenia w ciagu kilkunastu godzin od pobrania próbki. Oprócz dużej czułości (identyfikacja kilku komórek grzyba w badanym materiale), charakteryzuje się 100% specyficznością (brak reakcji krzyzowych z innymi patogenami). Testy genetyczne typu PCR oferują obecnie najczulsze metody diagnostyczne.
4. test Real-Time PCR
Obecnie najczulsza metoda diagnostyczne. Badanie genetyczne, pozwalające na identyfikacji materiału genetycznego (DNA) grzyba. Jest to metoda bezpośrednia identyfikująca bezpośrednią obecność drożdży w badanym materiale (krew, wymaz z błon śluzowych itp.). Metoda Real-Time PCR jest 100x czulcza od zwykłego testu PCR - pozwala na identyfikacje pojedynczych komórek drożdży w badanym materiale, a więc bardzo wczesą fazę zakażenia. Polega ona na powieleniu określonego fragmentu DNA grzyba wraz ze specyficznymi sondami znakowanymi fluorescencyjnie.
Metoda pozwala na identyfikacje zakażenia w ciagu kilkunastu godzin od pobrania próbki.
Obecnie jedynie jedno z laboratoriów (CB DNA) w Polsce stosuje tę metodę diagnostyczną.
6. Test wielogatunkowy na 6 gatunków Candida
Multitest genetyczny identyfikuje w jednym badaniu aż 6 gatunków grzybów Candida i Aspergilus. Są one najczęstszymi patogenami powodującymi drożdżycę. Test ma charakter kompleksowy, a więc umozliwiający jednoznacznie wykluczyć lub potwierdzić drożdżyce. Badanie obejmuje identyfikacje 6 gatunków: Candida albicans, Candida glabrata, Candida krusei, Candida parapsilosis, Candida tropicalis, Aspergillus fumigatus. Obecnie dostępny jedynie w nielicznych laboratoriach
